Hoe sterk is eigenlijk onze gehechtheid aan de waarden die tegenwoordig als ‘ononderhandelbaar’ worden gepresenteerd? Durven we als het erop aankomt wel echt stelling te nemen? Of kiezen we uiteindelijk toch liever voor onderwerping – soumission – uit een combinatie van gemakzucht en sluimerende gehechtheid aan oude patriarchale vooroordelen?
Deze maand is het een jaar geleden dat Michel Houellebecqs boek Soumission uitkwam, op de dag van de Charlie Hebdo aanslag. Het boek speelt zich af in een toekomstig Frankrijk waar de islam haar intrede doet in de politiek. Houellebecq neemt ons mee in een Frankrijk dat als gevolg van haar zwakke identiteit langzaamaan terugkeert naar een patriarchale samenleving. Hij confronteert ons met de vraag of wij de verworven waarden van onze samenleving daadwerkelijk omarmen en in hoeverre wij bereid zijn deze waarden te verdedigen.
In Soumission maken we kennis met François, een man van middelbare leeftijd en hoogleraar literatuur aan de Sorbonne in Parijs. Een man zonder gezin die zijn dagen slijt met afhaalmaaltijden, kortstondige affaires met zijn studentes en porno. François is over het algemeen apolitiek, en ervaart de moderne Franse materialistische maatschappij, met haar overdreven focus op status en consumptie, als spiritueel leeg en eenzaam. In Frankrijk speelt zich ondertussen een politieke crisis af. Le Pen staat hoog in de peilingen en strijdt tegen een gematigde moslimpartij met een sterke, charismatische leider.
François besluit zich, zonder specifieke interesse voor religie, uiteindelijk te bekeren tot de islam. Zijn beslissing komt niet, zoals misschien verwacht voor een boek met dit onderwerp, uit dwang maar uit opportunisme van een man zonder sterke identiteit van wie het leven er vervolgens eigenlijk alleen maar beter op wordt. Terug naar de patriarchale samenleving waarin je nu bovendien met gerust hart als fatsoenlijk man je vrouw kunt inruilen voor een jonger exemplaar (of beter nog, één erbij) zonder al teveel commotie. Een gematigde islamitische samenleving blijkt bij nader inzien helemaal niet zo vervelend en helemaal niet zo ver van ons af te liggen.
Tegen de islamisering van onze cultuur
Ook Pim Fortuyn schreef over de mogelijkheid van een terugkeer naar een patriarchale samenleving in zijn boek Tegen de islamisering van onze cultuur uit 1997. In dit boek zette hij de kernwaarden van de Nederlandse samenleving uiteen: de scheiding van kerk en staat, een voortvloeisel uit de verlichting waar ook vrijheid van meningsuiting, religie en pers aan vastzitten; gelijkheid tussen man en vrouw; en emancipatie van homoseksuelen. Hij gaf een historisch overzicht hoe deze verworvenheden hadden geleid tot een ondergang van de patriarchale cultuur. De heteroseksuele man heeft zijn gezagspositie moeten inleveren en er is een cultuur ontstaan van gelijkwaardigheid. Fortuyn, die zelf onderdeel was geweest van de emancipatiebeweging, hekelde het cultuurrelativistische denken waarin deze verworvenheden niet langer centraal werden gesteld en gewaardeerd. De islamitische cultuur stond volgens Fortuyn haaks op deze waarden en daarom pleitte hij ervoor in debat te gaan over deze kernwaarden en de ideologische strijd aan te gaan met de islam, met het woord als (enig) wapen.
Dat de houding van moslims tegenover deze moderne waarden een problematische is, blijkt uit recentelijk onderzoek van socioloog Ruud Koopmans. Zo acht 70% van de moslims in Nederland de regels van de Koran belangrijker dan de Nederlandse wet, wil 47% geen vriendschap aangaan met homoseksuelen en gelooft 40% dat joden niet te vertrouwen zijn. Dit vereist dus een stevige westerse reactie. Het personage van Houellebecq is het tegenovergestelde van weerbaar. Hij is een produkt van de zwakke identiteit van de west-Europeaan en belichaamt daarmee precies de sluipende islamisering die Fortuyn vreesde. Een situatie waarin de onderwaardering voor deze waarden, waar in de afgelopen 50 jaar hard voor gevochten is, de samenleving langzaam terug doet keren naar de patriarchale samenleving van voorheen. Vrouwen thuis, homo’s terug in de kast en de schouderophalende massa die zich hier niet tegen verzet.
Identiteitsloos en apathisch
Het boek van Fortuyn leidde tot verwijten van racisme, xenofobie en zelfs nazisme en waren voor Marcel van Dam reden om hem een ‘buitengewoon minderwaardig mens’ te noemen. Ook Houellebecq is meerdere malen verketterd voor zijn kritiek op de islam. Het thema van Soumission was bij voorbaat dan ook al omstreden vanwege de impliciete kritiek op ‘de nieuwkomer’ die erin vervat zou zijn. Zowel het boek van Fortuyn als het boek van Houellebecq zouden echter ook – of misschien zelfs wel eerder – gelezen kunnen worden als een kritiek op onszelf: de identiteitsloze, apathische West-Europeaan. Dat de islam de ruimte krijgt onder de zwakke beleving van de eigen identiteit en daarmee de ‘leegte’ opvult is eigenlijk niet meer dan logisch. Houellebecq houdt ons hiermee dan ook een spiegel voor; hoe vrijgevochten zijn wij eigenlijk? In hoeverre zijn we ervan overtuigd dat de verworvenheden van onze westerse cultuur de juiste zijn en het waard zijn om te verdedigen? Zijn ze in relatief korte tijd verankerd genoeg geraakt om weerstand te bieden tegen invloeden die deze waarden ondermijnen?
“Houellebecq houdt ons hiermee dan ook een spiegel voor; hoe vrijgevochten zijn wij eigenlijk? In hoeverre zijn we ervan overtuigd dat de verworvenheden van onze westerse cultuur de juiste zijn en het waard zijn om te verdedigen? Zijn ze in relatief korte tijd verankerd genoeg geraakt om weerstand te bieden tegen invloeden die deze waarden ondermijnen?”
In Soumission is het antwoord daarop een stellig nee. Er wordt gekozen voor de weg van de minste weerstand, voor pragmatisme. De socialisten sluiten een verbond met een gematigde moslimpartij om zo Le Pen te kunnen verslaan. De angst voor extreem rechts is groter dan de angst voor een gematigde islam. Men levert in op deze waarden en sluit een compromis op haar vrijheid (een sharia waar alcohol nog gewoon is toegestaan) om verdere escalatie te vermijden. En dat blijkt helemaal niet zo vervelend over het algemeen. De rust keert terug in de maatschappij, de aanslagen en relletjes houden op en voor degenen die geen geëmancipeerde vrouw zijn, die homoseksueel zijn of tot een religieuze minderheid behoren (de joden verhuizen massaal naar Israël) lijkt het bijna een logische keuze. Voor hen verandert er niet zoveel, staat er persoonlijk weinig op het spel en wordt het er zelfs in veel gevallen misschien wel beter op. Houellebecq zet een uitgedachte vorm van extreem cultuurrelativisme neer: degene die geen waarde ziet, die enkel nadruk legt op de slechte kanten die de verlichte en geëmancipeerde samenleving heeft voortgebracht, ziet hier ook geen achteruitgang in.
Nieuwe waarden
Het is eigenlijk niet zo verbazingwekkend, want de verworven waarden waar Fortuyn over sprak zijn, behalve de scheiding van kerk en staat, ook voor Nederlanders nog vrij nieuw. We zijn een lange weg gekomen om bevrijd te worden van onderdrukking van vrouwen, homo’s en religieuze minderheden, maar deze bevrijding blijft fragiel. In de vroege jaren 80 werd de Roze Zaterdag (de Nederlandse versie Gay Pride Parade) nog met oerhollandse stenen bekogeld, daar kwam geen islam aan te pas. Uit recent onderzoek onder Nederlanders blijkt ook dat, ondanks dat Nederlanders over het algemeen geen probleem hebben met homoseksualiteit, deze acceptatie verdampt wanneer dit openlijk is (hand in hand lopen en zoenen). De homo-emancipatie is daarmee dus ook nog bij lange na niet voltooid vanuit autochtone hoek, ook al houden we onszelf graag voor van wel. En in hoeverre zitten mannen eigenlijk te wachten op een echt geëmancipeerde vrouw? En hoeveel vrouwen voelen zich stiekem eigenlijk wel heel comfortabel in een rol waar er financieel voor hen gezorgd wordt? Zodat zij zich als moeder slechts over hun kroost hoeven te ontfermen (met wellicht een makkelijk parttime baantje voor de leuk), waarbij de verworven keuzevrijheid wordt aangegrepen om na het eerste kind voorgoed de arbeidsmarkt te verlaten?
“We zijn een lange weg gekomen om bevrijd te worden van onderdrukking van vrouwen, homo’s en religieuze minderheden, maar deze bevrijding blijft fragiel. In de vroege jaren 80 werd de Roze Zaterdag (de Nederlandse versie Gay Pride Parade) nog met oerhollandse stenen bekogeld, daar kwam geen islam aan te pas.”
Soumission blijft uiteraard een uitvergroting, satire. Want dat er bijvoorbeeld door vrouwen totaal geen weerstand wordt geboden wanneer ze zonder pardon uit de arbeidsmarkt gewerkt worden, lijkt hoogst onwaarschijnlijk (alhoewel de door Saoedi Arabië royaal gefundeerde gezinssubsidie een hoop goedmaakt). Maar zijn andere vormen van het niet verdedigen van onze waarden eigenlijk niet al geruime tijd te bespeuren? Gaan we hier massaal de barricades op als joodse instellingen beveiligd dienen te worden door marechaussee? Of wordt er eerder opgeroepen om maar liever niet meer zichtbaar Joods over straat te gaan? De emigratie van Franse joden naar Israël als gevolg van een toenemend antisemitisme dat geen halt toe wordt geroepen, is in Frankrijk allang begonnen. Ook het toenemende geweld jegens homo’s in Nederland wordt niet beantwoord met de grootschalige afkeuring die het verdient.
De reacties op de aanrandingen in Keulen stemden aanvankelijk hoopvol maar deze werden gedeeltelijk overschaduwd door het advies van de burgemeester om mannen maar voortaan op armlengte te houden. Een advies dat vrouwen in de jaren 50 ook hoorden en dat demonstreert hoe gemakkelijk sommigen bereid blijken om de verworven vrijheden in te perken om de maatschappelijke rust te bewaren.
Desinteresse
Nederland staat in het buitenland bekend om haar liberale waarden en tolerantie, maar soms lijken deze eerder voort te komen uit desinteresse dan uit idealisme. Deze mentaliteit werd ook duidelijk tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen de eeuwenlang gedoogde Joodse burgers (men had immers geen last van ze) vrij gemakkelijk overgeleverd werden aan de bezetter. Natuurlijk waren hier vele dappere verzetsstrijders. Maar er heeft ook grootschalige collaboratie met de Duitsers plaatsgevonden. Werden al deze collaborateurs gedreven door virulente haat jegens mensen met wie ze lange tijd probleemloos samen hadden geleefd? Of kwam hun collaboratie wellicht toch eerder voort uit een combinatie van desinteresse, angst en opportunisme?
Het liberale karakter van de hedendaagse Westerse cultuur met haar focus op wetenschap en vooruitgang, vrij van achterhaalde religieuze dogma’s die eeuwenlang vrijheden hebben ingeperkt, is een absolute prestatie. De onbegrensde vrijheid van onze samenleving kan inderdaad, zoals Houellebecq schetst, soms leiden tot eenzaamheid, teleurstelling en frustratie. Maar dat doet niets af aan het feit dat haar fundamenten uitzonderlijk rechtvaardig en rationeel zijn. Zij dienen dan ook met inzet van al onze krachten te worden verdedigd.
Ja, mooi stuk, dank. Ik heb het boek al een tijdje terug gelezen, maar prachtig werk en angstaanjagend makkelijk zoals dat gaat in dat boek. Herkenbare onverschilligheid ook.
Die verdediging van waarden is erg moeilijk en dat komt omdat we moeten vechten met de handen op de rug. De tegenpartij wandelt illegaal rond, woont illegaal, wordt gesubsidieerd en of heeft anderszins vrijheden en mogelijkheden die normale werkende autochtonen ontberen en mag ‘alles’ en als wij de wegenbelasting niet op tijd betalen hebben we een groot probleem. Verder is elke actie bijkans een garantie voor het etiket ‘Steenbergse tokkie’. Dus ga er maar aan staan.
We zullen eerst het journaille aan moeten zetten hun taak weer serieus te nemen en niet mee te werken aan politiek activisme. Dan kunnen geluiden gewoon verbaal en via de vrijheid van meningsuiting worden verspreid en niet via geweld.
En we zullen inderdaad onze culturele knopen eens goed moeten tellen en ons realiseren dat onze cultuur geen toeval is maar het resultaat van een lange leerweg. Zodat we het leren waarderen en de wil ontwikkelen het te willen verdedigen. Fortuijn is bijkans 14 jaar dood en dat boek is nog veel ouder maar wellicht zou dat boek samen met Houellebecq verplichte literatuur op scholen, VWO in ieder geval en de school voor de journalistiek moeten worden. Ik moet eerlijk zeggen dat ik wel vrees dat de meeste politici, de Pauwen en de Leo Lucassens van deze wereld, het scenario van Houellebecq helemaal niet als negatief zullen zien, maar dit wijselijk niet opbiechten. Laten we daarom op de bal blijven letten en niet op het gekwek van de politici, journalisten met een politiek kleurtje en ‘hoog’-leraren.
Uitstekend verwoord. Tolerantie is gewoon een ander woord voor luiheid en gemakzucht.
Dat pas in 1943, drie jaar in de bezetting door de Duitsers er enige reuring ontstond in dit land omdat de Duitsers terreur begonnen te gebruiken is omdat na een maand van aanwezigheid van de Duitsers een groot deel van de Nederlandse burgers het eigenlijk wel best vonden. Er was weer rust, de doden waren begraven, er kon weer gehandeld worden, geld verdiend en die Duitsers waren zo slecht nog niet.Soumission, het zit de Nederlandse burger in het bloed.
Je ziet het nu ook gebeuren met de onderwerping aan de Brusselse machthebbers. Ongekozen lieden die niet het beste voor hebben met de burger. Maar iedereen heeft zijn natje en zijn droogje. Rust. Zeker, het lijkt wat onschuldiger dan wat in 1940 gebeurde, maar zal het uiteindelijk niet zijn.
Heel goed artikel, en zeer relevant.
Bij de trieste opsomming van desinteresse en apathie waar het onze culturele verworvenheden betreft hoort, naast de aanvaarding van toenemend antisemitisme, ook het heulen met de misdadigers van Hamas (hier ‘palestijnen’ genoemd) en de ongefundeerde felle kritiek op Israël, alsof dat de meest misdadige staat ter wereld zou zijn. Het noemen van dit onderwerp in mijn sociale omgeving zou mij snel isoleren.
Goed artikel met dien verstande dat het geen desinteresse is waar Nederland aan ten onder dreigt te zijn. Angst en lafheid worden ook genoemd, welke kwalificaties mijn inziens de werkelijkheid dichter benaderen, maar zelfs die emoties zijn niet sterk genoeg om de ‘ziende blind’ mentaliteit te verklaren. Het gebeurt doelbewust en weloverwogen. Geen angst, zeker niet door de boven ons gestelden want die wanen zich veilig omdat zij denken dat de Islam, zodra eenmaal leidend, hen wel zal ontzien. Respijt voor de nuttige helper idioot. Nou, niet dus, kijk maar naar Iran. Daar werden alle kompanen in de strijd, van communist, socialist tot liberaal een voor een uitgeschakeld tot er alleen nog maar Islam over was. Ik denk dat de grootste oorzaak de bijna onaantastbare superioriteitsgedachte is die een deel van de Nederlanders zo blind maakt voor de gevaren die ons bedreigen. Juist die minzame tolerantie, aan tafel besproken met een goed glas wijn, net thuis van werk, goedbetaald werk meestal als ambtenaar of nuts-medewerker. Of misschien iemand die wel zijn of eigen broek ophoudt maar dan toch nog mee wil doen in dat clubje van de boven de rest verhevenen. Het is arrogantie. Betweterige nietsontziende arrogantie. Het feit dat de waarheid zo gemakkelijk wordt weggeduwd heeft met hun eigen verbetenheid te maken om maar niet te moeten toegeven dat zij er al die tijd volkomen naast hebben gezeten. Marcel van Dam? Een van de grootste en grove ophitsers sinds tijden en toch wordt het de man niet aangerekend. Anderen, natuurlijk, zij verkondigen wat de goed praters graag horen, kunnen op TV verkondigen dat Wilders maar eens ‘gemold’ moet worden of alle PVVers het land uit (ex politiechef Joop van Riessen bij P&W). Geen hond die het er verder nog over heeft. Niet een(!) voorgedrukte aangifte. Maar het geschreven verzet groeit. Geen Peil, verfoeid en verguist door de VARA adepten vecht verbeten door. Vele sites zijn er inmiddels die onverbloemd kond doen van de barbaarse invloed van dat geloof dat zogenaamd vrede zou betekenen. Daarnaast zijn deze geschreven waarschuwingen niet nieuw. Lees the flying Inn van Chesterton maar eens. Ruim honderd jaar geleden geschreven maar actueler dan ooit. Het probleem is enerzijds groot maar anderzijds ook weer simpel.
Je kunt alleen een begin maken met de herstelwerkzaamheden als je de oorzaak in kaart heb gebracht. Er is maar een echte oorzaak en dat is de Islam. Zonder deze stellige herkenning en vervolgens erkenning van het kwaad gaat het niet lukken en komen er steeds meer kwaadaardige tentakels van deze monsterlijke ideologie bij. Marcel heeft het over strijd en dat zou best wel eens kunnen. Ik denk echter dat dit niet zover, allerlei schermutselingen daargelaten, zal komen omdat de Islam, hoe kwaadaardig en in zichzelf opgesloten dan ook, uiteindelijk tegen de zelfde alles overstijgende vijand zal oplopen als welke andere kwaadaardige en vasthoudende religies en ideologieën uit het verleden. Namelijk de vooruitgang. De wereld zal nooit meer zo worden als vroeger en de Islam, met name de Islam(!), is een reliek uit vroeger tijden. Deze verachtelijke ideologie kent maar een methode en dat is onderwerping, precies hetgeen het woord Islam letterlijk betekend. Maar dat werkt maar tijdelijk. De Islam zal klauwend en krijsend hetzelfde lot ondergaan. Ik zie veel krampachtige pogingen van de nuttige idioten, de gemiddelde DWDD, Pauw, Jinek of nieuwsuur uitzending zit er vol mee, om toch maar vooral de geest in de fles te houden maar dat lukt niet. Overal in Europa neemt de openlijke weerzin en het verzet toe. Te laat? nee, wel laat maar te laat is het nooit.
Goed stuk.
Even een detail. Waarom een foto van dat allang verdwenen standbeeld i.p.v. het beeld van Fortuyn op de Pim Fortuynplaats in onze stad?
In 1982 waren er inderdaad rellen bij de Roze Zaterdag in Amersfoort (ik was daar indertijd zelf bij). Hoe oerhollands waren deze vormen van dreiging en geweld? Het ging toen vooral om jongeren uit het nabij gelegen Bunschoten en Spakenburg. Deze gemeenschappen golden als zeer gesloten — ja, bij uitstek Christen-fundamentalistisch — waarbinnen ook inteelt vrij veel voor kwam (bij ettelijke van die lui ook te zien).
Bijkans een open deur om te wijzen op overeenkomsten met onze tijd. Alleen de schaal en omvang — en achtergrond — is nu anders. Het blijft nu niet beperkt tot een klein gebied, zoals toen.
@Camo
Des te bizarder dat het collaborerende policorvolk heeft menen te mogen dogmatiseren de idee dat moslims wél zullen assimileren richting iets seculiers humanistisch liberaal-socialistisch. Ze hadden de moslim dus al veel eerder veel hoger staan dan de eigen christenbevolking, althans volgens hun eigen beoordelingscriteria en dat zegt en is al erg genoeg. Over zelfhaat gesproken en over vooroordelen gesproken. Nimmer kwam de gedachte bij ze op dat een zeer groot veelvoud aan ‘Spakenburgers’ (om het zo maar eventjes te noemen), waarbij inteelt niet eens een misdaad is maar georganiseerd wordt via neef-nicht-huwelijken en waarbij het geloof niet alleen meer rigide is dan dat van de strenge christenen maar ook zo haar attitude heeft jegens niet-moslims, dat dát wel eens een heel groot probleem zou kunnen veroorzaken.
Nee, stel je voor, hoe dúrf je zo te denken. Stelletje gekken. En dan bedoel ik ministers, premiers, Beo her very self, burgemeesters en alle andere bestuurders en politici die zó blind zijn geweest en nog steeds als een blinde regeren en zich roeren (Van Agt, Lubbers, noem al dat tuig van het CDA maar op dat me zo voor de geest komt, de anderen niet te na gesproken, maar bij het CDA heb ik altijd het gevoel dat die mensen werkelijk menen een persoonlijk lijntje met (hún, ja hún god, want van niet-christenen wil die god niet weten, idioten dat het zijn, sorry voor de grofheid maar daar kan ik me echt boos over maken, die stuitende arrogantie van zelfverklaarde godsdienaars) god te hebben en dan ook nog de arrogantie vertonen te veronderstellen dat anderen geen idee van goed en kwaad hebben).
Het is, als je logisch en niet door dogma’s gestuurd nadenkt, zo voor de hand liggend, zo simpel. Appeltje eitje. Maar we zitten inmiddels in grote problemen.
@Marcel
Inderdaad, zo is het. Rellen als in A’foort zijn later niet meer voorgekomen!
Nu hebben we Keulen,….,…,…,wat gaat volgen…?
45 jaar Mammoetwet heeft ervoor gezorgd dat de Nederlander is opgegroeid met een beschamende gebrek aan kennis van de eigen cultuur en geschiedenis. En als je niets weet van waar je vandaan komt, kun je dit ook niet verdedigen.
Dit is vooropgezet plan geweest. Alle kennis van historie wissen en vervangen door een versie van historie die een bepaald politiek doel dient: het afbreken van het ‘privilege van de witman’. Mensen die niets weten over Hollandse geschiedenis, zijn makkelijk wijs te maken dat hun voorouders slavenhouders en piraten waren, en dus moeten deze afstammelingen zich diep schamen, en uiteraard diep in de buidel tasten.
Klinkt het gek? Volg de lijn Obama maar en hoe deze exact hetzelfde doorvoert in de VS. Heel de wereld afstruinen en zich ‘verontschuldigen’ voor de misdaden van Amerika, Amerikanen betichten van ‘racisme in hun dna’, stilzwijgend goedkeuren dat extremistische zwarten op roof- en moordtocht trekken door failliete steden (Democrats) als Ferguson en Baltimore, doorlopend preken na aanslagen alsof het de Christelijke Amerikaan betreft die de trekker overhaalde bij San Bernardino en noem maar op.
Dit is geen toeval. Het is ook geen toeval dat in dit tijdsbestek de grenzen van Europa opengegooid zijn door voormalig SED politica Merkel.
Wat nu gebeurt, is format C: van het Westen. We mogen niet meer weten wie we zijn, wat onze waarden zijn en waar we vandaan komen. De linkse psychose van de afgelopen 50 jaar wil dit compleet ausradieren en vervangen door iets dat enkel in hun hoofd leeft, maar niets met de rauwe werkelijkheid te maken heeft.
Eric, precies!